19 Nisan 2009 Pazar

1900-1960 Dünyada Değişim Tarih Kronolojisi

1900-1920 İngiliz arkeolog Arthur John Evans'ın Girit Adası'nda başlattığı kazılarda, Ege'deki en eski uygarlık olan Minos'un başkentindeki Knossos Sarayı bulundu. Petrol gazıyla çalışan hafif motorun kaşifi Alman mühendis Gottlieb Daimler öldü. Tarihe, Boxer Ayaklanması olarak geçen, Çin'deki bütün yabancıları ülkeden çıkarmayı amaçlayan ve devletçe de desteklenen köylü ayaklanması başladı. Elçiler, aileleri, elçilik görevlileri ve yüzlerce Hıristiyan, elçilik binaları ve Pekin'deki Katolik Katedrali'nde mahsur kaldı. Ayaklanma, 7 Eylül 1901'de sona erdi. Kont Zeppelin tarafından yapılan ilk güdümlü zeplin uçtu. Dünya'nın ilk metrosu Paris'te hizmete girdi. Alman filozof Friedrich Nietzsche öldü. 1901 İtalyan kaşif Gugliemo Marconi, telsiz-telgraf sistemini geliştirdi ve Atlantik çevresinde mesaj yollamayı başardı. İngiltere Kraliçesi Victoria öldü. ABD'nin 25. Başkanı William McKinley, Leon Czolgosz adlı bir terörist tarafından öldürüldü. İsveç Kralı ve Norveç Parlamentosu Nobel Komitesi, ilk Nobel Ödüllerini dağıttı. Kızılhaç'ın kurucusu İsviçreli Henri Dunant'a Nobel Barış Ödülü verildi. X ışınlarını keşfeden ve tıp dünyasında yeni bir çığır açan Alman fizikçi Wilhelm Conrad Rontgen, Nobel Fizik Ödülü'ne layık görüldü. 1902 İngiltere İmparatorluğu'nun kurucularından Cecil Rhodes öldü. Martinik'te Pele Yanardağı patladı: 30 bin kişi öldü. İrlanda Bağımsızlık Hareketi ''Sinn Fein''kuruldu. Ünlü Fransız yazar Emile Zola öldü. 1903 Amerikalı W. Read, sarı humma virüsünü buldu. Aleksandr Pavlov, şartlı refleks çalışmalarını tanıttı. Bu araştırma ''Pavlov'un köpeği''örneğiyle özdeşleşti. Bisikletle, ilk Fransa turu atıldı. Uranyumun radyoaktivite etkisi bulundu. Henri Becquerel, Pierre Curie ve eşi Marie Curie-Sklodowska Nobel Fizik Ödüllerini aldılar. Modern havacılığın başlangıcı. ABD'de Orville ve Wilbur Wright kardeşler, ilk kez motorlu bir uçak uçurdular. 1904 Japonya, Rusya'ya savaş ilan etti. İngiliz kâşif Henry Morton Stanley öldü. Transsibirya demiryolu hattı (8.314 km) tamamlandı. Siyonizm Hareketi'nin kurucusu Theodor Herzl öldü. Rus yazar Anton Pavloviç Çehov öldü. 1905 Jules Vernes, 77 yaşında öldü. Ortak bir anlaşmayla Norveç'in 500 yıllık İsveç'le olan birliğini bozan Karlstad Antlaşması imzalandı. Potemkin zırhlı gemisinde ayaklanma çıktı. 1906 İlk çizgi film ''Humorous Phases of Funny Faces'', Amerikalı Blackton tarafından yapıldı. San Francisco'da deprem: 1000 kişi öldü. Ressam Paul Cezanne öldü. 1907 Pablo Picasso'nun ''Demoiselles d'Avignon''isimli tablosu, kübizm akımını başlattı. Baden-Powell, izci hareketini kurdu. 1908 İlk kez siyah bir boksör Jack Johnson, dünya şampiyonluk ünvanını kazandı. Henri Farman ve Leon Delagrange, ilk kez bir yolcu uçağını uçurdular. Sigmund Freud ile psikanaliz üzerine ilk uluslararası kongre düzenlendi. İlk Ford model T otomobil, piyasaya çıkarıldı. 1878'den bu yana Bosna-Hersek'i işgal altında tutan Avusturya-Macaristan, bu toprakları ilhak etmesi için Sırbistan'a baskı yaptı. Sicilya'da Messine Kenti'nde meydana gelen depremde 84 bin kişi öldü. 1909 Alman Ehrlich ve Japon Hata'nın, ilk kimyasal ilaç olan arsenobenzeni bulmalarının ardından, kemoterapi tedavisi uygulanmaya başladı. Detroit'te Ford, zincirleme çalışma yöntemini başlattı. Brighton'da halka açık ilk renkli film gösterimi yapıldı. Amerikalı Robert-Edwin Peary, Mattew Henson ve 4 eskimo ile birlikte Kuzey Kutbu'nu fethetti. Frederick Cook, Kutup'a ilk ulaşanın kendisi olduğunu iddia etti. Manş Denizi'ni uçakla ilk kez Fransız Louis Bleriot geçti. 1910 Pancho Villa ve Emiliano Zapata'nın Meksika Devrimi başladı. Vassily Kandinsky'nin bir suluboya resmi soyut sanatı başlattı. Japonya, Kore'yi ilhak etti. Portekiz Cumhuriyeti ilan edildi. Kral 2. Emmanuel, sürgün edildi. Leon Tolstoy öldü. 1911 Büyük romantizm geleneğine bağlı son kompozitör Gustav Mahler öldü. Çin Devrimi başladı. Güney Kutbu'na ilk defa Norveçli Roald Amundsen gitti. Şangay'da Çin Cumhuriyeti ilan edildi. Sun Yat-Sen, cumhurbaşkanı seçildi. 1912 Çin'in son imparatoru Pu Yi, 6 yaşında tahttan indi. Fas Sultanı Mulay Hafid, ülkesinin Fransa himayesine girmesine ilişkin anlaşmayı imzaladı. Titanic, Newfoundland açıklarında battı: 1.517 kişi öldü. 1913 New-York ile Berlin arasında ilk kıtalararası telefon görüşmesi yapıldı. 1. Balkan Savaşı'nı sona erdiren Londra Antlaşması imzalandı: Osmanlı İmparatorluğu, Yunanistan, Bulgaristan ve Mora'ya, Ege'deki Girit Adası'nı ve Avrupa'daki topraklarını bıraktı. Bulgaristan; Sırbistan, Yunanistan ve Romanya'ya karşı, Osmanlı'nın bıraktığı toprakların paylaşımı yüzünden 2. Balkan Savaşı'nı başlattı. 2. Balkan Savaşı sona erdi. Bulgaristan yenik düştü. 10 Ağustos'ta imzalanan Bükreş Antlaşması'yla Bulgaristan, Sırbistan'a ve Yunanistan'a Makedonya'yı bıraktı. Romanya, Güney Dobruca Bölgesi'ni ilhak etti. Güney Afrika'da ırk ayrımcılığı yapılan ilk yasalar çıktı. 1914 Charlie Chaplin, ilk filminde rol aldı. (Making a living). İngiliz bilim adamı Archibald Low, televizyonun atası olarak kabul edilen, uzaktan görüntüleri aktaran bir makina geliştirdi. Saraybosna'da Arşidük François-Ferdinand'ın öldürülmesi 1. Dünya Savaşı'nı başlattı. Savaştan bir ay sonra, Avusturya-Macaristan, Sırbistan'a savaş ilan etti. Fransız sosyalist ve siyaset adamı Jean Jaures öldürüldü. Almanya, önce Rusya'ya daha sonra da Fransa'ya savaş ilan etti. Alman birlikleri Belçika'yı geçip Fransa'ya girdiler. Avusturya egemenliğindeki Polonya topraklarında Jozef Pilsudski'nin oluşturduğu Polonya birlikleri, Rus sınırını geçtiler: Polonya bağımsızlık mücadelesi başladı. Japonya, Almanya'ya savaş ilan etti. 1915 Çanakkale Savaşı'nda, müttefikler yenilgiye uğradı. İtalya'nın Avezzano Kenti'nde deprem: 29.980 kişi öldü. Almanlar, Langemarck ve Ypres arasındaki batı cephesinde, Fransız ve Kanadalı askerlere ilk zehirli gaz saldırısında bulundu. İngiliz yolcu gemisi Lusitania, İslanda Adası açıklarında battı: 1.198 kişi kayboldu. İtalya, Müttefikler'in yanında savaşa katıldı. Ruslar, Almanlara yenildiler (Tarnov, Gorlice Savaşları). 1916 Albert Einstein'in İzafiyet Teorisi Kuramı yayınlandı. Avusturyalı Sigmund Freud, ''psikanalize giriş''yaptı. 18 Aralık'a kadar sürecek Verdun Savaşı başladı. 500 bin Alman ve Fransız öldü. Sykes-Picot Antlaşmaları imzalandı: İngilizler ve Fransızlar Ortadoğu'yu paylaştılar. Almanya, Portekiz'e savaş ilan etti. ''Kanlı Paskalya'': Dublin'de İrlandalı cumhuriyetçilerin ayaklanması ve İngiliz Ordusu'nun bunu bastırmasıyla, İngiliz-İrlanda savaşı yeniden başladı. Ayaklanma, 1921'de Güney İrlanda'nın bağımsızlığını elde etmesi ve Ada'nın bölünmesiyle sonuçlandı. Son Avusturya-Macaristan İmparatoru I. François-Joseph öldü. Rusya'da ''Şeytan'ın Oğlu''olarak nitelendirilen Rasputin adlı papaz öldürüldü. 1917 Rus Devrimi başladı. ABD, Almanya'ya savaş ilan etti. Portekiz'de (Fatima'da) 3 çocuk, Meryem Ana'yı gördüklerini iddia ettiler. Çin, Almanya'ya savaş ilan etti. Edgar Degas, 83 yaşında öldü. Almanlar yararına casusluk yapmakla suçlanan Hollandalı dansöz Mata-Hari, Fransa'da öldürüldü. İngiltere Dışişleri Bakanı Arthur Balfour, siyonist liderlere, Filistin'de ''Bir Ulusal Yahudi Merkezi''kurulması için söz verdi. Rusya'da, Çarlık Dönemi'ne son verildi. Heykeltraş Auguste Rodin, 77 yaşında öldü. Finlandiya, bağımsızlığını ilan etti. Kanada'nın Nova Scotia Eyaleti'ndeki Halifax Limanı'nda, Fransız Mont-Blanc kargo gemisinde patlama oldu: 2 bin kişi öldü. İngilizler, Kudüs'ü işgal etti. 1918 ABD Başkanı Wilson, adil ve uzun süreli barışa temel oluşturacak bir belge olarak On Dört Madde'yi yayınladı. Rusya, Çarlar tarafından yabancı ülkelerden alınan borçları geçersiz kıldıklarını açıkladı. 56 yaşındaki besteci Claude Debussy öldü. Son Rus Çarı Nicolas II ve ailesi, Sibirya'da öldürüldü. İspanyol Gribi adı verilen bir virüs dünyaya yayıldı, 8 ay içinde 20 milyon insan öldü. 1. Dünya Savaşı, İhtilaf Devletlerinin zaferiyle sona erdi. Polonya, 223 yıl boyunca Rusya, Prusya ve Avusturya işgalinde kaldıktan sonra bağımsızlığına kavuştu. 1919 Berlin'de, Spartacus Ayaklanması, başarısızlığa uğradı. Paris Barış Konferansı başladı. Paris-Londra hattında ilk ticari uçuş yapıldı. Benito Mussolini, İtalyan faşist hareketini başlattı. Milletler Cemiyeti, Cenevre'de kuruldu. Mustafa Kemal, Samsun'a giderek, Kurtuluş Savaşı'nın ilk meşalesini yaktı. İki İngiliz pilot John William Alcook ve Arthur Brown, mola vermeksizin ilk defa Atlantik Okyanusu'nu aştılar. Almanya ve İhtilaf Devletleri arasında Versay Antlaşması imzalandı. Antlaşma, Avusturya Arşidükü'nün bir Sırp genci tarafından öldürülmesi ve 1. Dünya Savaşı'nın başlamasından tam 5 yıl sonra imzalandı. Auguste Renoir öldü. 1920 ABD'de, kadınlara oy hakkı verildi. Avusturyalı zooloji bilgini Karl von Frisch, arıların çeşitli tat ve kokuları ayırdedebilecek şekilde eğitilebileceğini gösterdi. Kurtuluş Savaşı'nda, Yunan Orduları, Mustafa Kemal Paşa'nın denetimindeki birlikler karşısında bozguna uğradı. ABD'de alkollü içkiler yasaklandı. İtalyan ressam ve heykeltraş Amedeo Modigliani 36 yaşında, Paris'te öldü. Mahatma Gandhi, Hindistan'da sivil itaatsizlik hareketini başlattı. Hitler, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'ni (Nazi Partisi) kurdu. Osmanlı ve İhtilaf Devletleri arasında Sevr Antlaşması imzalandı, Osmanlı İmparatorluğu parçalandı. Çin'in Kan-sou Bölgesi'nde deprem oldu, 180 bin kişi öldü. Londra'da Lordlar Kamarası, Serbest İrlanda Devleti'nin kurulmasını onayladı. 1921 Charlie Chaplin'in ilk uzun metrajlı filmi ''The Kid''ABD'de gösterime girdi. Fransız Etienne Oehmichen, ilk helikopteri uçurmayı başardı. ABD'de Nicola Sacco ve Bartolomeo Vanzetti idam edildi. Kanada'da insülin bulundu. İtalyan tenör Enrico Caruso öldü. 1922 İrlandalı yazar James Joyce'in ''Ulysse''adlı kitabı yayımlandı. Mısır'daki İngiliz hegemonyası sona erdi. Bram Stoker'in kitabından uyarlanan ''Vampir Nosferatu''filmi gösterime girdi. Lenin'in önerisiyle Joseph Stalin, Rus Komünist Partisi Genel Sekreteri oldu. Paris'te ilk kadınlar olimpiyatı başladı. Mussolini, başbakan oldu. Lord Carnavon ve Carter tarafından, Mısır'daki Krallar Vadisi'nde Tutankamon'un mezarı bulundu. Fransız yazar Marcel Proust 51 yaşında öldü. Albert Einstein Nobel Fizik Ödülü'nü kazandı. Rusya, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) adını aldı. 1923 Japonya'da Tokyo ve Yokohama Kentlerinde deprem oldu, 250 bin kişi öldü. İspanya'da, General Miguel Primo de Rivera, iktidara geldi. Etiyopya, Milletler Cemiyeti'ne kabul edildi. Türkiye Cumhuriyeti ilan edildi. Hilafet kaldırılarak, Osmanlı İmparatorluğu tarihe gömüldü. Adolf Hitler'in yapmak istediği darbe engellendi ve Hitler tutuklandı. 91 yaşındaki mühendis Gustave Eiffel öldü. 1924 Amerikalı Edwin Hubble, Samanyolu'ndaki yıldızları saptadı ve başka galaksiler olduğunu ispatladı. Lenin öldü. Chamonix'de ilk kış olimpiyatları yapıldı. ABD'de ilk defa bir mahkûm, gaz odasında idam edildi. Yunanistan, cumhuriyet oldu. Franz Kafka, 40 yaşında öldü. Yazar Joseph Conrad, 67 yaşında öldü. İtalyan besteci Giacomo Puccini, 66 yaşında öldü. 1925 İran'da, Şah Rıza Pehlevi, hükümdar oldu. Adolf Hitler, Mein Kampf'ı (Kavgam) yayımladı. Irkçı örgüt Ku Klux Klan'ın ilk kongresi, Washington'da yapıldı. 1926 Sovyet yönetmen Ayzenştayn'ın ''Potemkin zırhlısı''adlı filmi Almanya'da gösterime girdi. Pilsoudski, Polonya'da darbe yaptı. Portekiz Cumhuriyeti, askeri darbeyle devrildi. Almanya, Milletler Cemiyeti'ne kabul edildi. Fransız ressam Claude Monet, 86 yaşında öldü. Avusturyalı yazar Rainer Maria Rilke öldü. 1927 Çin'in Nan-Şan Bölgesi'nde deprem oldu, 200 bin kişi öldü. ABD'de ilk uzun metrajlı sözlü filmler, gösterime girdi. Amerikalı pilot Charles Lindbergh, Atlas Okyanusu'nu tek başına ve kesintisiz geçti. Fransız Jules Rimet'in önerisiyle, Dünya Futbol Şampiyonası düzenlenmesi kararlaştırıldı. 1928 Finlandiyalı Paavo Nurmi, 9 altın 3 gümüşle, dünyanın en çok madalya kazanan atleti oldu. İspanyol Luis Bunuel ve Salvador Dali'nin çevirdiği ''Bir Endülüs köpeği''adlı kısa metrajlı film, Paris'te gösterime girdi. Ulusal politikanın bir aracı olarak savaşı yasaklamayı amaçlayan Kellog-Briand Paktı, 60 ülke tarafından imzalandı. Çang Kai-Çek, Çin Devlet Başkanı oldu. 1929 Alman romancı Erich Maria Remarque'nin ''Batı cephesinde yeni birşey yok''adlı romanı yayımlandı. 1886'da benzinle çalışan ilk arabayı icat eden Alman mühendis Carl F. Benz öldü. 31 Ekim 1924'te tek başına dünya turuna çıkan Fransız denizci Alain Gerbault, turunu tamamladı. Belçikalı Herge, ''Tenten''karakterini yarattı. Hollywood'da ilk Oscar Ödül Töreni yapıldı. Elzie Segar, ''Temel Reis''karakterini yarattı. Rus balesinin kurucusu Serge De Diaghilev öldü. New York Borsası iflas etti. Salvador Dali'nin yağlı boya tabloları ilk defa sergilendi. 1930 Amerikalı Clyde William Tombaugh, Plüton Gezegeni'ni buldu. Amerikalı Ernest Orlando Lawrence, yüksek enerjilere ulaşabilen ilk parçacık hızlandırıcısı siklotronu icat etti. Mahatma Gandhi, toplumun en alt kesimleri üzerinde büyük bir yük oluşturan tuz vergisine karşı bir kampanya açtı. Josef Von Sternberg ve Marlene Dietrich'in oynadıkları ''Mavi melek''adlı film, Almanya'da gösterime girdi. Uruguay, organizatörü olduğu ilk dünya kupasını kazandı. Sherlock Holmes'ün yaratıcısı Arthur Conan Doyle öldü. Costes ve Bellonte, ilk kez Paris-New York hattında kesintisiz uçtular. 1931 İspanya Kralı Alphonse XIII, ülkeyi tahttan feragat etmeden terketti, İspanya'da cumhuriyet ilan edildi. Japonya, Mançurya'yı işgal etti. Uzakdoğu Savaşı başladı. Sırp, Hırvat ve Slovenya Krallıkları, resmi olarak Yugoslavya adını aldı. İlk elektrik ampulünü icat eden Thomas Edison, 84 yaşında öldü. İngiltere parlamentosu, İngiltere'nin o dönemdeki demiryolları Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Afrika ve İrlanda'nın eşitliğini hükme bağlamak üzere Westminster Tüzüğü adlı bir yasa çıkarttı. 1932 Avusturya asıllı Adolf Hitler, Alman vatandaşlığına geçti. Kodak'ın kurucusu George Eastman öldü. Hitler'in de aday olduğu Almanya Devlet Başkanlığı seçimini Hindenburg kazandı. Portekiz Başbakanı Antonio Oliveira Salazar, 1974'e kadar sürecek diktatörlüğünü ilan etti. Irak, bağımsızlığını ilan etti. Franklin D. Roosevelt, ABD Başkanlığı'na seçildi. 1933 Alman Ulusal Sosyalist Parti lideri Hitler, başbakan oldu. Berlin'deki Reichstag'da (hükümet binası) yangın çıktı. Olaydan sonraki gün, drama ustası Bertolt Brecht Almanya'dan kaçtı. ABD Başkanı Roosevelt, 36 eyalette ekonomiye canlılık kazandırmak için ''New Deal''(yeni anlaşma) başlattı. Naziler, Dachau'da ilk toplama kampını açtılar. Almanya'da Nazi Partisi, yahudileri boykot etme kararı aldı. Nazilere bağlı gizli polis örgütü Gestapo kuruldu. Naziler, Alman ırkını canlandırmak için halkı güçsüzlerden temizleme kararı aldı. 1934 Fransız Irene ve Frederic Joliot-Curie çifti yapay radyoaktiviteyi buldular. Almanya'da Devlet Başkanı'nın ölmesi üzerine Adolf Hitler, ülkenin mutlak lideri oldu ve başbakanlık, devlet başkanlığı yetkilerini elde etti. Yugoslavya Kralı 1. Aleksandr ve Fransa Dışişleri Bakanı Louis Barthou, Marsilya'da öldürüldü. Mao, Çin'in kuzeybatısına doğru ünlü "Uzun Yürüyüş" ü başlattı. 20 Ekim 1935 tarihinde sona eren bu yürüyüş sırasında Mao, KP'nin fiili önderi durumuna geldi. 1935 Amerikalı biyokimyacı Wendell Meredith Stanley, ilk kez bir virüsü ayrıştırmayı başardı. Virüslerin saf olarak elde edilmesi, kristallendirilmesi ve molekül yapılarının aydınlatılması üzerine araştırmalar yaptı. Louis Lumiere, üç boyutlu sinema devrini başlattı. Arap Lawrence, motosiklet kazasında öldü. Amerikalı atlet Jesse Owens, bir saat içinde 3 dünya rekoru kırdı. (Uzun atlama, 220 yarda koşu ve 220 yarda engelli koşu) Pakistan'da, Quetta'da toprak kaymasında 60 bin kişi hayatını kaybetti. Nuremberg Yasaları olarak bilinen ırkçı yasalar resmen ilan edildi. İtalya, Etiyopya'yı işgal etti. 1936 İngiliz John M. Keynes, uzun süreli işsizliğin nedenlerini bazı iktisadi kuramlarıyla açıkladı. (Keynesçi iktisat) Filistin'de Araplar, İngiliz mandasına karşı isyan çıkardı. Üç yıl süren isyan, İngilizler'in Yahudilerin göçetmesini sınırlamaya karar vermeleri ve bir Filistin devleti kurmaya söz vermeleri sayesinde durduruldu. ''Ormanın kitabı''yazarı Rudyard Kipling öldü. Charlie Chaplin'in ünlü filmi ''Modern zamanlar''Londra'da gösterime girdi. İspanya'da General Franco'nun önderliğini yaptığı askeri ihtilal (18 Temmuz Hareketi) sonucu iç savaş çıktı. İç savaş, 1 Nisan 1939'da ''zafer geçidiyle''sona erdi. 29 Eylül 1936'da Franco, milliyetçi yönetim başkanlığına getirildi. Amerikalı zenci atlet Jesse Owens, Hitler'in de izlediği Berlin Olimpiyat Oyunlarında 100 metre, 200 metre ve 4 X 100 metre yarışlarındaki zaferlerinden sonra, uzun atlamada 8,06 metre ile Olimpiyat ve Dünya rekorlarını kırdı. Hitler, Owens'in elini sıkmamak için stadı terketti. 38 yaşındaki şair ve drama yazarı Federico Garcia Lorca, Franco yanlısı birlikler tarafından öldürüldü. 1937 İspanyol milliyetçilerine destek veren Almanya, bir Bask kenti olan Guernica'yı bombaladı. Saldırıda 1.500 kişi öldü. Bireysel psikolojinin kurucusu Avusturyalı doktor Alfred Adler öldü. Naziler, Buchenwald Toplama Kampı'nı açtılar. Japonya, Çin'i savaş ilan etmeksizin işgal etti. Modern Olimpiyat Oyunlarının kurucusu Baron Pierre de Coubertin öldü. Milliyetçi Çin'in başkenti Nanking'de 250.000 Çinli, Japonlar tarafından katledildi. 1938 Alman birlikleri, Avusturya'ya girdi. Troçki IV, Enternasyonal'i kurdu. Fransa, İngiltere, İtalya ve Almanya arasında yapılan ve Çekoslavakya'nın batısındaki Südetler Bölgesi'nin Almanya tarafından ilhak edilmesine izin veren anlaşma imzalandı. Alman birlikleri, Südetler Bölgesi'ni işgal etti. Almanya'da, Yahudi karşıtları şiddet eylemlerinde bulundu. Bu olaylar, tarihe "Kristal Gece" olarak geçti. Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk vefat etti. İtalya'da, Yahudilerin devlet işlerinde çalışmasını yasaklayan ve ticari faaliyetlerini kısıtlayan bir yasa tasarısı kabul edildi. 1939 Avusturyalı Lise Meitner ve İngiliz Otto Frisch, çekirdek bölünmesini (nükleer fisyon) tanımladı. Frederic Joliot-Curie zincirleme nükleer reaksiyonu buldu. Franco, Madrid'e girdi, İspanya'da iç savaş bitti. İtalyan birlikleri, Arnavutluk'u işgal etti. Almanya ve Sovyetler Birliği arasında, saldırmazlık anlaşması imzalandı. Almanya'da, ilk tepkimeli uçak denemesi yapıldı. Heinkel HE 178 tipi uçak, saatte 750 kilometre hıza ulaştı. Almanya, Polonya'yı işgal etti ve 2. Dünya Savaşı başladı. Naziler, akıl hastalarına ötenazi uygulanmasını kabul ettiler, onbinlerce insan öldü. İngiltere ve Fransa, Almanya'ya savaş ilan ettiler. Sovyetler Birliği, Ribbentrop-Molotov Antlaşması'nın gizli bir maddesi gereğince Polonya'ya saldırdı. Psikanalizin bulucusu, Avusturyalı psikolog ve sinir hastalıkları uzmanı Sigmund Freud öldü. Hitler ve Stalin, Polonya'yı paylaştılar. 1940 Sovyetler Birliği, Finlandiya'ya saldırdı. Saldırı, tarihe ''Kış Savaşı'' olarak girdi. Victor Fleming'in yönettiği, başrollerini Vivian Leigh ve Clark Gable'ın paylaştığı ''Rüzgar Gibi Geçti'', Hollywood'da gösterime girdi. 1946 Yunanistan'da iç savaş çıktı. ABD'nin geniş çaplı desteğiyle, komünist gerillaların eylemi durduruldu. Birleşmiş Milletler Örgütü'nün ilk toplantısı yapıldı. 13 Şubat'ta New York, BM'nin merkezi oldu. Norveçli Trygve Lie, BM'nin ilk genel sekreteri oldu. BM, ilk kez Sovyetler Birliği tarafından veto edildi. Juan Peron, Arjantin Devlet Başkanlığı'na seçildi. Winston Churchill, Missouri'deki Fulton'da, ilk kez "demir perde" den sözetti. Japonya'da, ilk defa kadınların da katılımıyla, kamuoyu yoklaması yapıldı. Nürnberg Mahkemesi'nde savaş suçlularının yargılanması bitti. Hindiçini'de ayaklanma başladı. 1947 İtalya, Afrika'daki bütün topraklarından vazgeçti. Al Capone öldü. 14 Ağustos 1988'de ölen Enzo Ferrari'nin adını taşıyan ilk araç, piyasaya çıktı. Avrupa Kalkınma Programı açıklandı. Birmanya'nın milliyetçi lideri Aung San öldürüldü. 4 Ocak 1948'de Birmanya bağımsızlığını ilan etti. İngiltere'de ilk atom pili kullanıldı. Hindistan ve Pakistan, bağımsızlık ilan etti. Charles Yeager'in pilotluğunu yaptığı Bell XI adlı Amerikan uçağı, yatay uçuşta saatte 1.078 kilometre hıza ulaştı ve ilk defa ses duvarını aştı. SSCB, atom bombası yapabildiğini açıkladı. BM, Filistin'in, Araplar ve Yahudilerce kurulacak iki devlete bölünmesini onayladı. John Bardeen, Walter Brattain ve William Schockey adlı araştırmacılar transistörü buldular. 1948 Güney Afrika'daki seçimleri, Ulusal Parti (NP) kazandı. Willard Franck Libby, radyoaktif karbonla (karbon 14) tarihleme yöntemini geliştirdi. Hindistan'ın bağımsızlığını kazanmasını sağlayan Mahatma Gandhi öldürüldü. Sovyet sinemacı Eisenstein öldü. Orson Welles'in ''Şangaylı Kadın''filmi New York'ta gösterime girdi. David Ben Gourion, İsrail Devleti'ni ilan etti. Arap Ordusu, yeni devlete savaş açtı. Savaş, 13 Ocak 1949'a kadar sürdü. SSCB, Berlin'i ablukaya aldı. 26 Haziran'da Batılı Müttefikler; yiyecek, kömür ve diğer gereksinim maddelerini uçaklarla havadan Berlin'e indirdiler. Tito'nun Yugoslavyası ve SSCB arasındaki ilişkiler koptu. Paris'te toplanan BM Genel Kurulu, İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'ni kabul etti. 1949 İngiliz yazar George Orwell, ''1984''ü yazdı. Leyde Üniversitesi'nden Dr. Müller ve Pastör Enstitüsü'nden Dr. Lepine, gribe yol açan iki tür virüs saptadılar. Amerikalı boksör Joe Louis, 12 yıl dünya ağır siklet boks şampiyonu olduktan sonra boksu bıraktı. Louis, 71 maçta sadece 3 yenilgi aldı. Amerikan bombardıman uçağı B-50 Lucky Lady, konaklama yapmaksızın ilk defa dünya turu yaptı. NATO kuruldu. Bonn, Yeni Federal Almanya Cumhuriyeti'nin başkenti oldu. SSCB'de ilk atom patlaması oldu. Mao, Çin Halk Cumhuriyeti'ni kurdu. Demokratik Almanya Cumhuriyeti kuruldu. İsviçreli Walter Hess ve Portekizli Antonio Egas Moniz'e Nobel Ödülü verildi. 1950 Kore Savaşı başladı. ABD Kore'ye çıkarma yaptı. 29 Eylül'de Seul işgal edildi. Çin birlikleri Tibet'i ilhak ettiler. İrlandalı yazar Georges Bernard Shaw öldü. Çin, Kore'ye müdahalede bulundu. İki jet uçağı arasında ilk çatışma: Kore'de bir Amerikan F-86'sı, bir Rus MİG 15'ini düşürdü. 1951 SSCB yararına casuslukla suçlanan Ethel ve Julius Rosenberg çifti, ABD'de ölüme mahkum edildi. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nun kurulmasını sağlayan anlaşma, Almanya, Fransa, İtalya, Belçika, Lüksemburg ve Hollanda arasında Paris'te imzalandı. Ürdün Kralı Hüseyin'in büyükbabası Kral İbni Hüseyin Abdullah, Kudüs'te El-Aksa Camisi'nin merdivenlerinde, Filistin'i İsrail'le paylaşmayı kabul etme kararına karşı olan aşırı dinci bir Filistinli tarafından öldürüldü. Kaptan Cousteau, Calypso Okyanus Gemisi'yle ilk yolculuğuna çıktı. Cousteau, Mercan resiflerini incelemek üzere Kızıldeniz'e açıldı. 1952 Marshall Adaları'nda, ABD tarafından yapılan ilk hidrojen bombası patladı. İlk bilgisayar IBM-701 piyasaya çıktı. Fransa'yla İngiltere arasında ilk uluslararası televizyon bağlantısı kuruldu. İngiltere Kraliçesi Elizabeth, VI. George'un yerine geçti. Avrupa Topluluğu Savunma Anlaşması Paris'te imzalandı. Mısır'da hükümet darbesi oldu. Kral Faruk ülkeyi terketti. Arjantinli Evita lakaplı Eva Peron, yakalandığı kan kanserinden 33 yaşında öldü. Ürdün Parlamentosu, Kral Tallal'ı hükümetten indirdi. Yerine 16 yaşındaki oğlu Hüseyin getirildi. General Dwight Eisenhower, ABD Başkanı seçildi. Fransız romancı François Mauriac, Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı. Yabancılar yararına çalışmakla suçlanan 14 Çekoslovak liderin duruşması, Prag'da yapıldı. 3 Aralık'ta 11'i ölüme, 3'ü de ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı. Alman doktor ve filozof Albert Schweitzer, Nobel Barış Ödülü'nü aldı. 1953 Tito, Yugoslavya Cumhurbaşkanı seçildi. Stalin öldü. Dünyanın en yüksek tepesi Everest'e ilk kez Yeni Zelanda'lı Edmund Hillary ve Nepal'li Norgay Tensing tırmandı. SSCB yararına casusluk yapan Julius ve Ethel Rosenberg çifti öldürüldü. Kore'de, Panmuncam Ateşkesi imzalandı. 38. Paralel'in kuzeyindeki ateşkes hattı sınır oldu. Bu savaş sırasında 24,119 Amerikalı öldü. 1954 Fransız Pierre Lepine ve Amerikalı Jonas Edward Saly, çocuk felci aşısını buldular. Nükleer enerjiyle çalışan ilk denizaltı Nautilus, ABD tarafından suya indirildi. Fransız Ordusu, Viet-Minh Kuvvetleri tarafından yenilgiye uğratıldı. Hindiçini Savaşı sona erdi. Fransa, Asya'dan çıktı. ABD Yüksek Mahkemesi, devlet okullarında ırk ayrımını yasakladı. Cenevre Antlaşmaları imzalandı: Kamboçya ve Laos, bağımsızlığını elde etti. Vietnam ikiye bölündü. Mao Ze Tung, Çin Cumhurbaşkanı oldu. Cezayir Savaşı başladı. Fransız ressam Henri Matisse öldü. Ernest Hemingway Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı. Dünyanın en büyük ABD savaş gemisi Forrestal, suya indirildi. 1955 Calder Hall'de ilk nükleer merkez açıldı. İlk fast-food lokanta, McDonald's, ABD'de açıldı. Hastalanan Winston Churchill, görevinden istifa etti. Fizikçi Albert Einstein öldü. Endonezya'nın Bandung Kenti'nde 29 ülke temsilcisinin katılımıyla yapılan konferans sona erdi. Varşova Paktı imzalandı. Arjantin'de Peronist Hareket'in kurucusu Juan Peron, hükümetten uzaklaştırıldı. Ünlü ABD'li aktör James Dean, 24 yaşında öldü. 1956 SSCB'de destalinizasyon dönemi başladı. SSCB Komünist Parti 10. Kongresi'nde Nikita Kruçev, Stalin'in histerik, paranoyak ve megaloman olduğunu söyledi. Fas, bağımsızlığını elde etti. Tunus, bağımsızlığını kazandı. Arthur Miller, Marilyn Monroe ile evlendi. Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdul Nasır, Süveyş Kanalı'nı millileştirme yoluna gitti. Bertold Brecht, 58 yaşında öldü. İsrail, İngiltere ve Fransa askeri güçleri, Nasır'ın Süveyş Kanalı'nı millileştirmesinden sonra Mısır'a saldırdılar. 6 Kasım'da ateşkes ilan edildi. 7 Kasım'da SSCB ve ABD'nin baskılarıyla İngilizler ve Fransızlar geri çekildiler. 22 Kasım'da ateşkes imzalandı. Sovyet zırhlı araçları, Macar ayaklanmasını bastırdı. Eisenhower yeniden ABD Başkanı seçildi. 1957 Güney Afrika'da, Beyazlarla Siyahlar arasındaki cinsel ilişki, cezalandırılması gereken ahlak dışı bir davranış olarak nitelendirildi. Gana, bağımsızlığını elde etti. Roma'da AET (Avrupa Ekonomik Topluluğu) kuruldu. ABD'li komedi sanatçısı Oliver Hardy öldü. Stan Laurel de 75 yaşında 1965'te öldü. Haiti Başkanlık Seçimleri'ni François Duvalier kazandı. SSCB, ilk yapay uydu Sputnik 1'i fırlattı. Fransız yazar Albert Camus, Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı. Rus köpeği Layka, uzaya gönderilen ilk hayvan oldu. Filim sanayisinin öncüsü Charles Pathe öldü. 1958 İlk kez Olimpiyat Kayak Sporları'nda Avusturyalı Toni Sailer, 3 şampiyonluk kazandı. Kruçev, SSCB'nin tek taraflı olarak nükleer denemelerini durduğunu açıkladı. Köylerde küçük sanayinin modernleştirilmesine yönelik "İleriye Doğru Büyük Atılım Hareketi" başladı. Çin'de büyük kıtlık yaratan Hareket, 15 ila 30 milyon kişinin ölümüne yol açtı. Fransa'da General de Gaulle, devlet başkanı olarak yeniden iktidara geldi. Alman atlet Armin Hary, 100 metreyi 10 saniyede koştu. Hary, başarısını 21 Haziran 1960'ta tekrarladı. Fransa'da 5. Cumhuriyet, referandumla kabul edildi. ETA (Euskadi Ta Askatasuna: Bask Yurdu ve Özgürlük) ayrılıkçı Bask hareketi kuruldu. 6 Afrika ülkesi (Moritanya, Mali, Senegal, Çad, Gabon ve Kongo-Brazzaville) bağımsızlığını elde etti. Rus yazar Boris Pasternak, Sovyet yetkililerin baskısıyla Nobel Edebiyat Ödülü'nü reddetti. 1959 Fidel Castro, Küba'da iktidarı ele geçirdi. Alaska, ABD'nin 49. eyaleti oldu. İngiltere, Kıbrıs'ın bağımsızlığını ilan etti. Dalai Lama, Tibet'in başkenti Lhassa'dan kaçarak, Hindistan'a sığındı. Hawai, ABD'nin 50. eyaleti oldu. 1960 Mısır'da Nil Irmağı üzerinde Assuan Barajı çalışmaları başladı. Birçok kez dünya şampiyonluğunu kazanan, İtalya ve Fransa turu galibiyetlerini alan İtalyan bisikletçi Fausto Coppi öldü. Fransız yazar Albert Camus, geçirdiği trafik kazasında öldü. Fas'ın Agadir Kenti'nde deprem oldu: 14 bin kişi öldü. Güney Afrika'da, Siyahlara, ülke içinde pasaport uygulaması getirilmesinden sonra ayaklanma çıktı. Brezilya'nın yeni başkenti Brasilia oldu. ABD U2 tipi keşif uçağı, SSCB üzerinde Sovyetler tarafından düşürüldü. Pilot Gary Powers, hapse atıldı. Doğum kontrol hapı, ABD'de satışa sunuldu. Kongo, bağımsız cumhuriyet oldu. İngiltere, Nijerya'ya bağımsızlığını verdi. John Fitzgerald Kennedy, ABD'de 35. başkan seçildi.

Hiç yorum yok: